Tối ưu hoá việc học phổ thông.
Cập nhật : 08/05/2018
Rõ ràng, chúng ta, với tư cách các bậc phụ huynh, không thể chờ đợi cả một hệ thống nặng nề, cồng kềnh và lạc hậu ấy thay đổi trong một sớm một chiều. Phụ huynh phải là nhân tố chủ động thay đổi, định hướng, tạo điều kiện cho con cái duy trì niềm vui học hỏi, trau dồi kiến thức. Vậy chúng ta có thể làm gì?
Tối ưu hoá việc học phổ thông.
Có lẽ rất nhiều người trong số chúng ta đã nhận thức rõ được những điểm hạn chế của hệ thống giáo dục phổ cập hiện nay. Hàng chục năm qua việc học ở trường vẫn không mấy thay đổi, chủ yếu vẫn là học để thi. Trường học không còn là địa điểm hấp dẫn cho học sinh háo hức khám phá kiến thức mới. Thay vào đó, phần lớn các ngôi trường dù thứ hạng cao hay thấp của con em chúng ta đang càng ngày càng giống những lò luyện thi tổng hợp dành cho mọi lứa tuổi đi học.
Thực tế, không chỉ ở Việt Nam mới có hiện tượng này. Trong nghiên cứu tiến hành tại hàng trăm trường phổ thông top đầu tại Mỹ, các em học sinh cũng phản ánh những điều tương tự: "Kiến thức ở trường phổ thông sau này đều bị quên sạch, không giúp ích gì khi vào Đại học", "Bài học quá nhàm chán và khô khan, đi học là miễn cưỡng", hoặc "trải nghiệm đáng nhớ nhất của đời học sinh là chơi với bạn bè và hoạt động ngoại khoá chứ không phải các giờ học trên lớp".
Rõ ràng, chúng ta, với tư cách các bậc phụ huynh, không thể chờ đợi cả một hệ thống nặng nề, cồng kềnh và lạc hậu ấy thay đổi trong một sớm một chiều. Phụ huynh phải là nhân tố chủ động thay đổi, định hướng, tạo điều kiện cho con cái duy trì niềm vui học hỏi, trau dồi kiến thức. Vậy chúng ta có thể làm gì?
Trong số những trường top đầu được nghiên cứu ở trên, có một vài trường cá biệt học sinh đạt điểm rất cao mà không hề học theo kiểu truyền thống. Trái lại, phần lớn thời gian họ cho học sinh tự nghiên cứu và thực hành, thử nghiệm các lý thuyết. Họ cho học sinh thấy mối liên hệ giữa các môn học với nhau và giữa kiến thức trong sách với thực tế. Mình đã suy nghĩ nhiều về vấn đề này và có phương hướng cho một số môn học hiện nay ở trường như sau:
1. Ngoại ngữ: đây thực ra không nên đánh giá là một môn học vì nó giống một kĩ năng hơn. Bất kì một đứa trẻ nào cũng có khả năng nói tốt 2-3 ngôn ngữ nếu ở trong môi trường được sử dụng liên tục. Bỏ qua đọc và viết ở bước đầu, cha mẹ nên tạo điều kiện để con được nghe và nói trực tiếp ngôn ngữ đó. Cha mẹ có vốn ngọai ngữ tốt có thể trực tương tác. Nếu không, cha mẹ nên thành lập một nhóm nhỏ gồm anh chị em trong nhà hoặc bạn bè của con, dưới sự dẫn dắt của giáo viên, để các con được nghe và sử dụng ngôn ngữ đó hàng ngày.
2. Văn: rất tiếc, những cuốn "để học tốt tiếng việt/ngữ văn" hoặc "tổng hợp các bài văn mẫu" sẽ chẳng giúp con em chúng ta học giỏi Văn hơn chút nào. Cách duy nhất nâng cao khả năng viết văn cho con là tạo niềm vui đọc sách cho con từ sớm. Bắt đầu bằng những cuốn truyện cổ tích nhẹ nhàng, lớn hơn chút con có thể đọc các bộ truyện trong sáng cho trẻ em như của tác giả Nguyễn Nhật Ánh, lớn hơn chút nữa là các tác phẩm kinh điển của các tác gia lớn như Nam Cao, Thạch Lam, Vũ Trọng Phụng,...
3. Sử: học môn này không nhất thiết phải là "học thuộc lòng" từ đầu đến cuối. Tất cả các sự kiện lịch sử diễn ra đều có xâu chuỗi, mắt xích với nhau và nhiều sự kiện để lại hậu quả đến tận ngày nay. Nếu chúng ta tập trung phân tích các mắt xích đó thay vì học thuộc ngày tháng sẽ thấy vô cùng thú vị. Học Lịch sử nên đi kèm vẽ biểu đồ và trang trí màu mè các kiểu để dễ nhớ hơn. Ngoài ra, khi học về các thời kì lịch sử, chúng ta có thể giới thiệu với con về các tác phẩm văn học xuất hiện trong thời kì đó, sẽ giúp con có cái nhìn sâu sắc hơn về tác phẩm.
4. Địa: những yếu tố địa lý ảnh hưởng và thể hiện rõ xung quanh chúng ta hàng ngày, rất dễ quan sát. Mỗi khu vực có vị trí địa lý khác nhau sẽ mang kiểu khí hậu, động vật, thực vật, nếp sống khác nhau. Một cách hay để học Sử Địa là cho con đi chơi xa thật nhiều. Trước khi tới địa điểm du lịch, chúng ta có thể phân công cùng con tìm hiểu về lịch sử địa lý và những điều thú vị ở nơi đó. Rồi trên quãng đường tự giới thiệu cho nhau và thảo luận với nhau. Vừa vui vừa bổ ích.
5. Lý Hoá Sinh: hiện nay các bộ sách khoa học thường thức cho trẻ em được viết bài bản và thú vị ở Việt nam mình vẫn chưa thấy. Tuy nhiên sách bằng Tiếng Anh lại sẵn có và phong phú về chủng loại. Đó cũng là một trong những lý do mình dạy con tiếng Anh từ sớm. Kiến thức về các môn khoa học giới thiệu trong trường chỉ là định hướng rất chung chung, còn rất nhiều dư địa cho các con đào sâu nghiên cứu. Phải hiểu sâu, hiểu bản chất, hiểu tại sao nó lại như thế, ứng dụng nó trong đời sống thế nào, lúc ấy ta mới thấy cái hay, cái cần thiết. Cha mẹ có thể tìm mua cho con những bộ kit thí nghiệm vật lý hoá học và tham khảo thêm cuốn 1000 science experiments (cuốn này đã được dịch sang tiếng việt).
6. Toán: đây là một trong những môn học quan trọng nhất ở trường, nhưng cũng là môn có nhiều kiến thức xa rời thực tế nhất. Bù lại, con được rèn luyện những kĩ năng quan trọng khi làm toán như kiên nhẫn, cẩn thận, mày mò thử các phương pháp khác nhau để tìm ra kết quả.
7. Âm nhạc, hội hoạ: đây là những môn phụ của phụ luôn. Tuy nhiên, cá nhân mình thấy các con cần có nhiều thời gian cho những hoạt động này hơn. Khi tập đàn hoặc học vẽ, rất nhiều khu vực trong não bộ của con được kích hoạt và rèn luyện. Mặt khác, sau khi tự đánh được một bản nhạc hoặc vẽ được một bức tranh, các con sẽ có cảm giác đạt được thành tựu nho nhỏ (sense of achievement), giúp các con thư giãn và tự tin hơn.
Trẻ con sinh ra đã có bản tính hiếu kỳ, ham học hỏi, khám phá. Chúng học hàng ngày, hàng giờ trong mọi hoạt động với niềm vui thích, hào hứng. Cái cha mẹ cần làm chỉ là chuẩn bị tài liệu, khiến con tò mò thích thú một chút, hướng dẫn con một chút, thỉnh thoảng trò chuyện và thảo luận về những khám phá của con một chút, tụi nhỏ sẽ tự lo nốt phần còn lại. Con học thế nào, học lúc nào, học bao nhiêu, tất cả đều do con lựa chọn. Lúc đó tự nhiên sự học sẽ biến thành "được học" thay vì "phải học".
Chuyên gia: Trần thị minh Phúc
Tin liên quan
