1
明道先生曰：
一界之士，苟存心於愛物，於人必有所濟。
Minh Đạo Tiên Sinh viết:
nhất giới chi sĩ, cẩu tồn tâm ư ái vật, ư nhân tất hữu sở tế.
2
唐太宗御制：
上有麾之, 中有乘之, 下有附之。
幣帛衣之, 倉廩食之,
爾俸爾祿, 民 膏民脂。
下民易虐, 上蒼難欺。
Đường Thái Tông ngự chế:
Thượng hữu huy chi, trung hữu thừa chi, hạ hữu phụ chi.
Tệ bạch y chi, thương lẫm thực chi,
nhĩ bổng nhĩ lộc, dân cao dân chi.
Hạ dân dị ngược, thượng thương nan khi.
3
童蒙訓曰：
當官之法，唯有三事：曰清，曰愼，曰勤。
知此三者，則知所以持身矣。
Đổng Mông Huấn viết:
Đương quan chi phá, duy hữu tam sự: viết thanh, viết thận, viết cần.
Tri thử tam giả, tắc tri sở dĩ trì thân hĩ.
3*
當官者，必以暴怒為戒。
事有不可，當詳處之，必無不當。
若先暴怒，只能自害，豈能害人。
Đương quan giả, tất dĩ bạo nộ vi giới.
Sự hữu bất khả, đương tường xử chi, tất vô bất đương.
Nhược tiên bạo nộ, chỉ năng tự hại, khởi năng hại nhân.
3**
事君如事親，事官長如事兄。
與同僚如家人，待群吏如奴仆。
愛百姓如妻子，處國事如家事。
然後能盡吾之心，如有毫末不至，
皆吾心有所未盡也。
Sự quân như sự thân, sự quan trưởng như sự huynh.
Dữ đồng liêu như gia nhân, đãi quần lại như nô phó.
Ái bách tính như thê tử, xử quốc sự như gia sự.
Nhiên hậu năng tận ngô chi tâm, như hữu hào mạt bất chí,
giai ngô tâm hữu sở vị tận dã.
4
或問：
簿，佐令者也。簿所欲為，令或不從，奈何？
伊川先生曰：當以誠意動之。
今令與簿不和，只是爭私意。
令是邑之長，若能以事父兄之道事之，
過則歸己，善則唯恐不歸於令，
積此誠意，豈有不動得人？
Hoặc vấn:
Bạ, tá lệnh giả dã. Bạ sở dục vi, lệnh hoặc bất tùng, nại hà?
Y Xuyên tiên sinh viết: Đương dĩ thành ý động chi.
Kim lệnh dữ bạ bất hòa, chỉ thị tranh tư ý.
Lệnh thị ấp chi trường, nhược năng dĩ sự phụ huynh chi đạo sự chi,
quá tắc quy kỷ, thiện tắc duy khủng bất quy ư lệnh,
tích thử thành ý, khởi hữu bất động đắc nhân?
4*
居官者凡異色人，皆不宜與之相接。
巫祝尼媼之類，尤宜罷絕，要以清心省事為本。
Cư quân giả phàm di sắc nhân, giai bất nghi dữ chi tương tiếp.
Vu chúc ni ảo chi loại, vưu nghi bãi tuyệt, yếu dĩ thanh tâm tỉnh sự vi bổn.
4**
劉安禮問：臨民。
明道先生曰：使民各得輸其情。
問御史, 曰：正己以格物。
Lưu An Lễ vấn: lâm dân.
Minh Đạo tiên sinh viết: Sử dân các đắc thâu kỳ tình.
Vấn ngự sử. Viết: Chính kỷ dĩ cách vật.
4***
韓魏公問明道先生說：
立朝大概前面路子放教寬，
若窄時，異日和自家無轉側處。
Hàn Ngụy Công vấn, Minh Đạo tiên sinh thuyết:
Lập triều đại khái tiền diện lộ tử phóng giáo khoan,
nhược trách thời, di nhật hòa tự gia vô chuyển trắc xứ.
5
子曰：
不教而殺謂之虐，
不戒視成謂之暴，
慢令致期謂之賊。
猶之與人也，出納之吝謂之有司。
Tử viết:
Bất giáo nhi sát vị chi ngược,
bất giới thị thành vị chi bạo,
mạn lệnh trí kỳ vị chi tặc.
du chi dữ nhân dã, xuất nạp chi lận vị chi hữu tư. [20.2]
5*
舉直錯諸枉，能使枉者直。
舉直錯諸枉，則民服。
舉枉錯諸直，則民不服。
其身正，不令而行。
其身不正，雖令不從。
Cử trực thác chư uổng, năng sử uổng giả trực. [12.22]
Cử trực thác chư uổng, tắc dân phục.
Cử uổng thác chư trực, tắc dân bất phục. [2.19]
Kỳ thân chánh, bất lệnh nhi hành.
Kỳ thân bất chánh, tuy lệnh bất tùng. [13.6]
5**
言忠信，行篤敬，雖蠻貊之邦行矣。
言不忠信，行不篤敬，雖州里行乎哉？
Ngôn trung tín, hành đốc kính, tuy man mạch chi bang hành hĩ.
Ngôn bất trung tín, hành bất đốc kính, tuy châu lý hành hồ tai? ! [15.6]
6
子貢曰：
位尊者，德不可薄。
官大者，政不可欺。
Tử Cống viết:
Vị tôn giả, đức bất khả bạc.
Quan đại giả, chánh bất khả khi.
7
子謂子產:
有君子之道四焉：
其行己也恭，
其事上也敬，
其養民也惠，
其使民也義。
Tử vị Tử Sản:
Hữu quân tử chi đạo tứ yên:
kỳ hành kỷ dã cung,
kỳ sự thượng dã kính,
kỳ dưỡng dân dã huệ,
kỳ sử dân dã nghĩa.
8
子張問仁於孔子, 子曰：
恭則不侮，寬則得眾，信則人任焉。
敏則有功，惠則足以使人。
Tử Trưởng vấn nhân ư Khổng Tử, Tử viết:
Cung tắc bất vũ, khoan tắc đắc chúng, tín tắc nhân nhiệm yên.
Mẫn tắc hữu công, huệ tắc túc dĩ sử nhân. [17.6]
9
子曰：
君子惠而不費，
勞而不怨，欲而不貪，
泰而不驕，威而不猛。
Tử viết:
Quân tử huệ nhi bất phí,
lao nhi bất oán, dục nhi bất tham,
thái nhi bất kiêu, uy nhi bất mãnh. [20.2]
10
孟子曰：
責難於君謂之恭，
陳善閉邪謂之敬，
吾君不能謂之賊。
Mạnh Tử viết:
Trách nan ư quân vị chi cung,
trần thiện bế tà vị chi kính,
ngô quân bất năng vị chi tặc.
11
書云：
木以繩直，君以諫正。
Thư vân :
Mộc dĩ thằng trực, quân dĩ gián chánh.
12
抱朴子曰：
迎斧鉞而敢諫，投鼎鑊而盡言，
此謂忠臣也。忠臣不怕死，怕死不忠臣。
Bão Phác Tử viết:
Nghênh phủ việt nhi cảm gián, đầu đỉnh hoạch nhi tận ngôn,
thử vị trung thần dã. Trung thần bất phạ tử, phạ tử bất trung thần.
